Szanowni Państwo, drodzy Przyjaciele Fundacji Edukacyjnej Jacka Kuronia,

serdecznie dziękujemy za wsparcie okazane nam w roku 2017. To był dla nas, jak i dla wielu innych niezależnych organizacji trudny rok. Nie otrzymaliśmy żadnej dotacji Ministerstwa Kultury ani na program Teatr, ani na program Edukacja kulturalna, ani na program Rozwój czytelnictwa. Udało się nam pozyskać tylko dwie dotacje z podlaskiego Urzędu Marszałkowskiego. W tej sytuacji program edukacji kulturalnej i program Teatru w Teremiskach prowadziliśmy w drastycznie zmniejszonym wymiarze. To, że w ogóle przetrwaliśmy, zawdzięczamy Państwa darowiznom i przekazanemu nam 1% podatku.

Co zatem zrobiliśmy w 2017 roku?

W ramach dalszej pracy nad Wirtualnym Muzeum Historii Żydów w Białowieży ukończyliśmy film „Ocalony z Białowieży” - wywiad z Davidem Waldshanem, a Katarzyna Winiarska, twórczyni Muzeum wraz z reżyserką Joanną Troc stworzyły z białowieską grupą dziecięco-młodzieżową, podczas wielomiesięcznych warsztatów, spektakl "Sąsiedzi, których nie ma", oparty na zebranych w Muzeum opowieściach najstarszych mieszkańców Białowieży o ich żydowskich sąsiadach. Premiera  przedstawienia 1 maja w czasie 11. Spotkań Teatralnych w Teremiskach przyciągnęła blisko 500 widzów! Spektakl prezentowaliśmy również w Białowieży, na scenie Uniwersyteckiego Centrum Kultury w Białymstoku, w starej synagodze w Orli i w Centrum Sztuki Współczesnej w Zamku Ujazdowskim w Warszawie. O całej pracy nad Muzuem powstał film Beaty Hyży-Czołpińskiej o tym samym tytule co spektakl "Sąsiedzi, których nie ma". 

Warsztaty o historii białowieskich Żydów prowadzone były też z innymi grupami młodzieży, m.in. ze świetlicy Krytyki Politycznej z Cieszyna. Ponadto na scenie Teatru w Teremiskach prezentowaliśmy spektakl Teatru Matita ze Słowenii,  koncert Karoliny Cichej i Elżbiety Rojek "Jeden/Wiele", przedstawienie "Błogosławieństwo ziemi" legendarnej norweskiej grupy  Visjoner Teater, a w ramach programu Teatr Polska, spektakl „Hulyet hulyet” Teatru Figur z Krakowa. Jak co roku wystąpili waltorniści pod kierunkiem Czesława Czopki, pierwszego waltornisty Filharmonii Wrocławskiej, i Igora Szeligowskiego, solisty Opery Narodowej w Warszawie. W centrum Białowieży zrealizowaliśmy też premierę performensu pianistki Barbary Drążkowskiej "Present from The Artist".

Białowieskim przedszkolakom przekazaliśmy kolejną partię książek, podarowanych przez Fundację „Dziecko i kultura” oraz zakupionych przez pana Krzysztofa Domke, który od lat poprzez nasz program czytelnictwa wspiera białowieskie przedszkolaki pięknymi i mądrymi książkami. Do końca roku szkolnego 2016/2017 finansowaliśmy też program koncertów Filharmonii Warszawskiej w przedszkolu.

Miniony rok był bardzo trudny także dlatego, że Lasy Państwowe uruchomiły gigantyczną wycinkę Puszczy Białowieskiej, również w najbliższym otoczeniu polany teremiszczańskiej. Sprzeciwiając się tej dewastacji, uczestniczyliśmy w działaniach grupy „Lokalsi przeciwko wycince Puszczy Białowieskiej” i wspieraliśmy działania „Obozu dla Puszczy”. Informowaliśmy o sytuacji w puszczy, braliśmy udział w marszach, wspieraliśmy naszą obecnością blokujących harvestery, gościliśmy innych wspierających, w  tym dziennikarzy z całego świata oraz artystów. Teatr w Teremiskach był miejscem wystawy plakatów dotyczących Puszczy Białowieskiej, którą przygotowali studenci Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie oraz  „koncertów dla Puszczy” w wykonaniu duetu Szamburski-Zakrocki oraz zespołu "Przywracamy naturalny skład łez". W naszym Uniwersytecie odbywały się spotkania i zajęcia dotyczące puszczy - dla nauczycieli przyrody, dzieci i młodzieży.

Gościliśmy też wiele grup, między innymi Laboratorium Wiedzy i Dobrych Praktyk z Centrum Edukacji Obywatelskiej pracujące nad Narzędziownikiem Patrioty XXI wieku, kobiety angażujące się w politykę lokalną i krajową, teatralną grupę osób słabowidzących z Łodzi, harcerzy i grupę międzynarodowych artystów z Centrum Sztuki Współczesnej.

Gorąco dziękujemy za wsparcie i współpracę w 2017 roku wszystkim darczyńcom, artystom, trenerom, wykładowcom, gościom, nauczycielom i rodzicom, a także mieszkańcom Teremisek i Białowieży oraz oczywiście uczestnikom naszych programów - dzieciom, młodzieży i dorosłym. Serdecznie dziękujemy też naszym partnerom za współpracę: Białowieskiemu Ośrodkowi Kultury, Instytutowi Biologii Ssaków PAN, a także firmie Fachowiec z Hajnówki.

Co dalej?

Ten rok zapowiada się jeszcze trudniej, ale nie poddajemy się i postaramy się zrobić wszystko, co w tych warunkach jest możliwe. Nie mogąc dalej prowadzić tak szerokich programów edukacyjnych w Puszczy Białowieskiej jak do tej pory, ze względu na brak środków (bez dotacji z Ministerstwa Kultury jest to niemożliwe), ograniczyliśmy też naszą przestrzeń. Od jesieni budynek naszego Uniwersytetu stał się domem obrońców puszczy, a siedzibą naszej Fundacji jest mniejszy budynek znajdujący się tuż obok. Nie zmienił się jednak ani adres, ani panujący w naszym uniwersyteckim domu klimat, ani idee i wartości, które prowadzą nas od zawsze w naszych działaniach.

Dzięki darowiznom i wpłatom 1% będziemy starać się kontynuować część naszych dotychczasowych działań. Bardzo chcemy nadal jak co roku od wiosny do jesieni  prezentować ciekawe i ważne spektakle oraz koncerty w naszym teatrze w stodole w Teremiskach, wiemy, że wiele osób na to czeka. To nie będzie łatwe, bo koszty zespołów, nawet niekomercyjnie liczone,  są bardzo wysokie (zwłaszcza, z naszą ideą kultury dostępnej dla każdego mieszkańca, niebiletowane). Zwracamy się więc bardzo serdecznie do darczyńców o wsparcie teatru, a do artystów o wzgląd na tę sytuację (mamy wiele innych pomysłów na odwzięczenie się za pokaz!). W 2018 roku będziemy  też kontynuować działanie zespołu teatralnego Wiejskaja dziatwa nad spektaklem "Sąsiedzi, których nie ma", na który właśnie dostaliśmy dotację z Urzędu Marszałkowskiego i od maja szykujemy nową serię pokazów. Cały czas prowadzimy prace badawcze związane z Wirtualnym Muzeum Historii Żydów w Białowieży www.jewish-bialowieza.pl. W maju, Katarzyna Winiarska, dzięki dotacji ze Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny, jedzie do Izraela prowadzić kwerendę w archiwach izraelskich oraz spotkać się z rodzinami potomków białowieskich Żydów. Nadal chcemy być też miejscem spotkania, więc serdecznie do nas wszystkich zapraszamy!

Wraz z setką innych organizacji podpisaliśmy "List otwarty adresowany do międzynarodowej opinii publicznej z inicjatywy polskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego" i byliśmy wraz z tysiącami osób na Dworcu Gdańskim 11 marca, by wypowiedzieć jego słowa głośno i dobitnie oraz by być tam wspólnie z tymi, którzy w Marcu 68 musieili wyjechać i tymi, którzy zostali.

"List otwarty adresowany do międzynarodowej opinii publicznej z inicjatywy polskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego"

Piszemy do Was z Polski.

I z wielu innych miejsc na świecie, gdzie mieszkamy, studiujemy, pracujemy.
My, czyli Polki i Polacy, którzy nie godzą się z tym, jak bieżąca polityka kładzie się cieniem na budowanych przez lata relacjach polsko-żydowskich. Do Was, czyli do wszystkich tych, którzy patrzą dziś na Polskę – z niedowierzaniem, smutkiem czy złością.

Piszemy, bo zależy nam, żebyście wiedzieli, że niezależnie od tego jak radykalne i niewłaściwe są stanowiska polskich władz czy niektórych środowisk, nie są to stanowiska i poglądy nas wszystkich. Prosimy, choć wiemy, jakie to trudne – patrzcie na tę bieżącą politykę z dystansem.

W naszym kraju są miliony ludzi, dla których dialog polsko-żydowski i prawda o wspólnej historii są ważne. Piszemy do Was jak przyjaciele do przyjaciół. Żebyście wiedzieli, że jesteśmy – w Polsce i wszędzie tam, gdzie łączy nas nie tylko historia i korzenie, ale też wspólna codzienność i przyszłość.

Holokaust był niewyobrażalną tragedią narodu żydowskiego – wielką porażką człowieczeństwa. Dziś, zamiast zachować pokorę i szacunek dla jego ofiar, próbuje się używać tych tragicznych wydarzeń by nas – Żydów i Polaków – dzielić.

Przyjęta przez polski parlament ustawa, która przewiduje karanie pozbawieniem wolności za słowa; wypowiedzi, których celem jest wyparcie udziału Polaków w Zagładzie; nieprzemyślane działania polityków, które wzbudzają antysemickie nastroje – to wszystko nie dzieje się w naszym imieniu. Jest nas więcej, ludzi którzy myślą podobnie jak my, którzy widząc co się teraz dzieje, czują złość.

#SOLIDARITYINTRUTH
#PRAWDAIPOJEDNANIE

Możemy czuć gorycz, możemy czuć smutek, możemy czuć wściekłość, ale wszyscy razem chcemy powiedzieć: dosyć przemilczania i dosyć dzielenia. Nie pozwolimy zniweczyć lat pracy nad pojednaniem. Tylko pełna prawda i solidarność może stanowić fundament naszego współistnienia.

Prawda, bo duma z tych Polek i Polaków, którzy heroicznie pomagali Żydom, nie przesłania nam krzywd, które Żydów w Polsce spotkały. Również ze strony obywateli naszego kraju. Chcemy całej prawdy o Holokauście, jakkolwiek nie byłaby ona bolesna. Pamięć o milionach Żydów, naszych współobywateli, zamordowanych w czasie wojny, uczy nas wyciągania lekcji ze wspólnej przeszłości.

Tak jak przed laty, dziś też chodzi o solidarność. O solidarność w szukaniu prawdy, o solidarność z potomkami ofiar Holokaustu, o solidarność z wypędzonymi z domu w 1968 r., o solidarność w obliczu antysemityzmu.

Łączy nas ponad tysiąc lat historii, Żydzi są i byli Polakami przez setki lat. Tworzyli i tworzą nasz wspólny kraj. Antysemityzm jest wymierzony także w nas, bo jest wymierzony w ludzi i wolność słowa. Dlatego chcemy powiedzieć głośno i stanowczo: NIE DLA ANTYSEMITYZMU. Nie dla przekłamywania historii.

W tym szczególnym momencie powinniśmy wszyscy zjednoczyć się wokół prawdy o tamtych straszliwych czasach. Po to, by już nigdy nie mogły się one powtórzyć. Prawda i solidarność – tylko w ten sposób możemy razem powrócić na drogę do pojednania, którego oba nasze narody tak bardzo potrzebują.

List w trzech wersjach językowych i z listą podpisanych pod nim organizacji można znaleźć tu: https://solidarityintruth.org/

O tym, dlaczego mało jest kobiet w polityce i jak to zmienić, czy kobiety angażują się w politykę lokalną i krajową, czym w ogóle jest działanie polityczne oraz o tym, co teraz dzieje się wśród społeczności lokalnej w Puszczy Białowieskiej rozmawiało 11 czerwca w Teremiskach zróżnicowane grono. Wśród gości byli Agnieszka Dziemianowicz-Bąk i Weronika Samolińska z Zarządu Krajowego Partii Razem, Joanna Łapińska z grupy "Lokalsi przeciwko wycince Puszczy Białowieskiej" oraz Katarzyna Winiarska, animatorka naszego Uniwersytetu, organizatorka szeregu działań kulturalnych w regionie, ale też Czarnego Protestu w Białowieży.

Otwartą debatę w Teremiskach zorganizowało Razem oraz Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia.

W  ostatni majowy weekend odbywało się u nas w Teremiskach Laboratorium Wiedzy i Dobrych Praktyk, prowadzone przez Cenrtum Edukacji Obywatelskiej. Nauczyciele zaangażowani w działania na rzecz tolerancji w swoich szkołach pracowali nad Narzędziownikiem Patrioty XXI wieku. Z naszej Fundacji zajęcia prowadzili również Danuta Kuroń oraz Paweł Winiarski. Poniżej relacja przygotowana przez głównych organizatorów: "Pracowaliśmy nad Narzędziownikiem Patrioty XXI w. będącym podstawą do zorganizowania Dnia Patrioty XXI w. - inicjatywy, która pojawi się w 30 polskich szkołach podczas Dnia Tolerancji 16 listopada 2017 r.  Dzień Patrioty XXI w jest reakcją na nasilające się postawy ksenofobiczne. Chcemy zaproponować nauczycielkom i nauczycielom pozytywną alternatywę w stosunku do coraz bardziej rozpowszechnionego wzorca patriotyzmu i pokazać, że postawa społecznikowska, inkluzywna i nastawiona na dialog powinna być wzorem dla współczesnego patrioty. Praca z Danutą Kuroń i Pawłem Winiarskim nad Przybornikiem Patrioty XXI w to głębokie edukacyjne doświadczenie. Rozmowy, ćwiczenia, ewaluacje - a także podróż do puszczy i wyjątkowi goście w wyjątkowych czasach. Mamy wielką nadzieję, że z waszą pomocą, drogie nauczycielki i nauczyciele, uda nam się zbudować alternatywę dla nacjonalizmu i konsekwentnie wprowadzać ją w szkołach." (fragment tekstu ze strony www.szkolatolerancji.ceo.org.pl).

Więcej zdjęć

Szanowni Państwo, drodzy Przyjaciele,
serdecznie dziękujemy za pomoc okazaną nam w roku 2016. W porównaniu z rokiem 2015 wpływy z odpisu podatkowego dla OPP zmniejszyły się o około dwa tysiące, dotacje instytucjonalne zmniejszyły się o blisko 24 tysiące, natomiast darowizny od Państwa wzrosły o 27 tysięcy!!!

Serdecznie Wam dziękujemy - wszystkim Państwu, którzy byliście w tym roku naszymi darczyńcami, dołożyliście się do zmiany dachu w Teatrze, przekazaliście nam 1% swojego podatku. Nasze projekty nie byłyby możliwe bez Waszego wsparcia. Dziękujemy też wszystkim artystom, trenerom, wykładowcom i gościom. Dziękujemy też za współfinansowanie działań grantodawcom: Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędowi Marszałkowskiemu w Białymstoku, Muzeum Historii Żydów Polskich Polin i Stowarzyszeniu Żydowski Instytut Historyczny. Serdecznie dziękujemy też za współpracę naszym partnerom i współorganizatorom niektórych wydarzeń: Centrum Sztuki Dziecka z Poznania, Stowarzyszeniu Praktyków Kultury, Białowieskiemu Ośrodkowi Kultury, Zespołowi Szkolno-Przedszkolnemu w Białowieży, Gminie Białowieża, Teatrowi Czrevo, Muzeum Przyrodniczemu BPN, Białostockiemu Ośrodkowi Kultury oraz Instytutowi Biologii Ssaków PAN w Białowieży.

Dzięki Wam wszystkim zrealizowaliśmy szereg działań, poczynając od koncertów Filharmonii Warszawskiej w przedszkolu, przez duży cykl warsztatów antydyskryminacyjnych w szkole, kontynuację pracy młodzieżowej grupy teatralnej, festiwal filmowy ALE KINO i Żubroffka, Spotkania Teatralne i działanie Teatru w Teremiskach aż po projekt Muzeum na kółkach i Muzeum Historii Żydów w Białowieży.

Zachęcamy do lektury szerszego opisu zrealizowanych działań  oraz zestawienia wpływów i wydatków Fundacji w 2016 roku

3 grudnia zakończyliśmy cykl pięciu warsztatów muzycznych dla dzieci prowadzony przez Milenę Kranik, aktorkę i muzyka, współtwórczynię płyty "Lulabajki" z kołysankami dla dzieci wydanej przez Teatr Chorea z Łodzi. Warsztaty poświęcone były rozwojowi muzykalności dzieci poprzez naukę piosenek afrykańskich w rdzennych językach ludów Mande. Dzieci grały również na prostych instrumentach oraz intensynie pracowały z rytmami, używając do tego głosu, instrumentów, jak i własnego ciała.

Warsztaty sfinansowano  ze środków własnych oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dziękujemy Białowieskiemu Ośrodkowi Kultury za udostępnienie sali na warsztaty.

22 października w Teremiskach odbył się pokaz znakomitych filmów krótkometrażowych z północno-wschodniej Polski w ramach akcji Filmowe Podlasie Atakuje! Reaktywacja (FPA! R) prowadzonej przez Białostocki Ośrodek Kultury. Obejrzeliśmy cztery filmy poruszające odmienne tematy zarówno z Podlasia (Biebrzy, Białegostoku), jak i ze świata (Tajlandia). "Gry" Bartka Tryzny opowiadały kilka historii niepełnosprawnych intelektualnie bohaterów,  film "Słuchaliście?" Radka Dąbrowskiego mówił o roli audycji "Koncert życzeń" w białoruskim Radio Racja dla białoruskiej społeczności Podlasia, a "Krańce świata. Człowiek ryba" o miłości do 'swojej' rzeki Biebrzy. Film "Kiedy będę ptakiem" Moniki Pawluczuk, nagrodzony na wielu międzynarodowych festiwalach, wprowadził odmienną perspektywę zarówno geograficzną, jak i społeczną pokazując trudne życie birmańskiej rodziny plemienia Kajan na uchodźstwie w Tajlandi. Pokazowi towarzyszyło spotkanie z twórcami festiwalu - Maciejem Rantem i Krzysztofem Sienkiewiczem.

Głównym organizatorem FPA! jest Białostocki Ośrodek Kultury. Organizator lokalny w gminie Białowieża - Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia. Pokaz w Teremiskach dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

"Co ludzie powiedzieli", multimedialną wystawę historyczną przygotowaną przez Stowarzyszenie Praktyków Kultury obejrzały w dniach 18-22 stycznia 2016 dzieci i młodzież ze wszystkich klas Szkoły Podstawowej i gimnazjum z Białowieży, a także dwie grupy z Technikum Leśnego. Zwiedzaniu wystawy zbudowanej z opowieści starszych mieszkańców Podlasia z Michałowa, Krynek i Dołhobyczowa towarzyszyły warsztaty. Uczniowie mogli dowiedzieć się, jak żyło się przed wojną na Podlasiu, poznać rozmaitość wyznań, języków i narodowości mieszkańców, dowiedzieć się jak robi się tatarski chłodnik, skosztować żydowskiej macy, przebrać się i zrobić sobie zdjęcie stylizowane na stare fotografie oraz napisać kartkę do dawnego mieszkańca Białowieży, który musiał ją opuścić w wyniku bieżeństwa, wojny czy zesłania. Wystawa była też punktem wyjścia do rozmów o migracjach ludzi, trudnej historii wojennej, pamięci i różnorodności kultur.
Animatorki prowadzące wystawę, Anna Maziuk i Aleksandra Zińczuk, odwiedziły też DPS Rokitnik zabierając ze sobą część wystawy do prezentacji pensjonariuszom, a w sobotę przy poczęstunku, wystawę zwiedzali dorośli mieszkańcy Białowieży, dzieląc się też swoimi historiami.
Organizatorem wystawy w Białowieży była Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia.

Zobacz zdjęcia z wystawy i warsztatów

Więcej informacji:
praktycy.org/pwd

Żegnamy Marię Lipską, żonę patrona naszego Uniwersytetu Jana Józefa, która zmarła 5 stycznia 2016 roku.

Dziękujemy Jej za to, że była z nami,

wykładowcy i studenci Uniwersytetu Powszechnego im. Jana Józefa Lipskiego w Teremiskach

Pokaz filmu "Lola na ziarnku grochu", którego bohaterem jest kurdyjski chłopiec, nielegalnie przebywający w Niemczech, był osią naszego Dnia Solidarności z Uchodźcami w Białowieży. Cały pierwszy dzień festiwalu Filmów Młodego Widza ALE KINO, podczas, którego został zaprezentowany, zadedykowaliśmy dzieciom uchodźcom. Przez cały czas trwania festiwalu pisaliśmy z dziećmi kartki do ich rówieśników, którzy uciekli z domów przed wojną lub prześladowaniami, które wyślemy do ośrodków w Europie, w których przebywa ich teraz najwięcej. W czasie Gali festiwalu znowu był czas by mówić o uchodźcach, ponieważ plebiscyt publiczności wygrał właśnie film "Lola..".

W tych dniach zakończyliśmy też akcję Gość - Inność, zbiórki śpiworów na rzecz uchodźców koczujących w Berlinie - 32 śpiwory zebrane w Białowieży oraz kilkanaście śpiworów i koców zebranych przez Galerię Arsenał w Białymstoku wyruszyło do Warszawy, gdzie odebrała je osobiście inicjatorka całej akcji - Anna Alboth i zabrała je do Berlina. Więcej zdjęć

Uniwersytet Powszechny w Teremiskach, Fundacja Edukacyjna Jacka Kuronia i Teatr w Teremiskach wspólnie obchodziły 15 października Dzień Solidarności z Uchodźcami z dziesiątkami innych organizacji, żeby powiedzieć wszystkim, którzy uciekają ze swojej ojczyzny przed wojną, chaosem, głodem, pożogą i nędzą: „Jesteście u nas mile widziani!” Bo Polska znana jest z gościnności i solidarności. Bo los uchodźcy i emigranta wpisany jest w naszą kulturę i historię. Bo potrafiliśmy i potrafimy okazać innym pomoc i współczucie.

Więcej informacji o Dniu Uchodźcy na stronie: uchodzcymilewidziani.com